حساسیت دندان چیست؟
برای پاسخ به این سوال که حساسیت دندان چیست و بهترین درمان برای حساسیت دندان شمواردی می شود که به ترتیب بررسی می کنیم.
اول از همه باید ساختار دندان را بشناسیم و اینکه از چه قسمتهایی تشکیل شده است. در این شکل بافت های تشکیل دهنده دندان را ملاحظه میکنید . مینای دندان سطح خارجی تاج دندان فاقد اعصاب و حس است اما بافت زیر آن که عاج نامیده می شود دارای رشته های عصبی است و می تواند حس کند. همچنین ریشه دندان که معمولا زیر لثه است فاقد پوشش مینا می باشد و مانند عاج دندان دارای الیاف عصبی است.
درمان حساسیت دندان
حساسیت دندان زمانی اتفاق می افتد که دندان نسبت به محرک های حفره دهان واکنش شدید نشان می دهد. دندان معمولی در برابر آب یخ فقط احساس سرما می کند اما دندان حساس با خوردن آب نسبتاَ سرد هم واکنش شدید نشان می دهد و دچار درد می شود.
دندان حساس با تنفس هوای سرد،خوردن نوشیدنی داغ، خوردن شیرینیجات و غذاهای اسیدی(لیموترش) نیز واکنش نشان میدهد.
حساسیت دندان، لثه و مینای دندان به ترتیب از ریشه و عاج در برابر عوامل مخرب و تحریک کننده محافظت می کنند. هرگاه هریک از اجزای محافظ طبیعی دندان اعم از لثه، مینا یا لایه محافظ ریشه آسیب جدی ببینند، عاج دندان عریان می شود. عاج، که یک بافت زنده است، از مجاری لانه زنبوری شکلی تشکیل شده است که مایع داخل آن به طور مستقیم با مغز و عصب دندان در ارتباط است. در صورت عریانی عاج، مایع درون مجاری با محیط دهان مرتبط می شود در نتیجه هرگونه تغییرات دمایی یا تحریکات الکترولیتی موجب حرکت سریع مایع و انتقال پیام عصبی به اعصاب دندان و ایجاد حس درد می شود. از این رو فرد پس از مصرف نوشیدنی های گرم یا سرد، تنفس از دهان به ویژه در هوای سرد و یا خوردن غذاهای ترش یا شیرین، دردی را به صورت تیر کشیدن ناگهانی احساس می کند که اصطلاحا حساسیت دندانی نامیده می شود. اغلب کسانی که از حساسیت دندان رنج می‌برند، در رده سنی 20 تا 50 سال هستند.
دلایل ایجاد حساسیت دندان کدامند؟
- استفاده از مسواک های سخت
- محکم مسواک زدن
- خوردن غذاهای اسیدی
- دندان قروچه
- دندان ترک خورده
- سفید کردن دندان ها Bleaching (موقت است و بعد از مدتی برطرف خواهد شد.).
- وجود پوسیدگی دندان
شایع ترین علت حساسیت دندان وجود پوسیدگی دندان در تاج دندان است . پوسیدگی دندان باعث تخریب مینای دندان و سوراخ شدن آن می گردد که منجر به رسیدن تحریکهای سرد و گرم یا شیرینی و ترشی به بافت عاج دندان شده . یکی از عوامل حساسیت دندان به سرما ، حساسیت دندان به گرما و یا حساسیت دندان به شیرینی است . در این مورد باید پوسیدگی دندان تشخیص داده ترمیم شود تا بعد از آن درمان حساسیت دندان بیمار احساس راحتی کند.
- وجود ترک ها یا منافذ ریز روی دندان یا شکستگی دندان
در این حالت تحریکات دمایی یا مزه های مختلف از این منافذ و ترک ها در مینای دندان رد شده به قسمت عاج می رسند و باعث حساسیت دندان به سردی و گرمی یا شیرینی و ترشیجات می شوند. این ترک ها و منافذ معمولا آنقدر بزرگ نیستند که قابل دیدن باشند. به همین دلیل برای درمان حساسیت در این مورد باید از خمیردندان های ضدحساسیت ، مسواک های مخصوص دندان های حساس و دهانشویه ضد حساسیت دندان استفاده کرد. همچنین از داغ و سرد کردن دندان ها با خوردنی و نوشیدنی پرهیز نمود . مواد خیلی ترش و اسیدی مانند لواشک ، لیمو ترش هم حساسیت دندان را افزایش می دهند.
- تحلیل لثه و بیرون آمدن ریشه از زیر آن
سطح ریشه دندان در حالت طبیعی در زیر لثه قرار دارد و در معرض مواد نوشیدنی و خوردنی در دهان قرار ندارد. اگر بر اثر تحلیل لثه ها بخشی از ریشه دندان بیرون از لثه بیفتد منجر به حساسیت دندان به سرما و گرما می شود. درمان حساسیت ریشه دندان مانند مورد بالا استفاده از خمیردندان ضد حساسیت ، مسواک نرم و دهانشویه ضدحساسیت دندان است. البته درمان خود لثه و پیشگیری از تحلیل رفتن بیشتر لثه هم مهم است و باید با دندانپزشک مشورت نمود .
- ساییدگی دندان و نازک شدن مینای دندان
وقتیکه مینای دندان بر اثر مواد شیمیایی ( مانند ترشیجات و خمیردندان های سفیدکننده) یا عوامل فیزیکی (مانند مسواک با فشار زیاد و خمیردندان های ضد جرم یا مسواک زدن با نمک ) ساییده شده و ازبین برود یا خیلی نازک شود با عث حساسیت دندان به گرما، سرما و حساسیت به فشار جویدن می شود. کسانیکه که دندان قروچه دارند هم دچار این نوع ساییدگی می شوند و معمولا موقع جویدن چیزهای سفت دندان هایشان تیر می کشد. حساسیت دندان به فشار جویدن به همین مورد مربوط می شود. درمان حساسیت دندان ناشی از ساییدگی کار سختی است و فقط در نواحی که شرایط جویدن و روی هم قرار گرفتن دندان ها اجازه بدهد می تواند با گذاشتن ترمیم های کامپوزیتی آن را درمان کرد. حساسیت های دندان که از قسمت نزدیک لثه و طوق دندان ایجاد شده اند و ساییدگی در آن نواحی اتفاق افتاده غالباَ با ترمیم کامپوزیت دندان بصورت موضعی و فقط در همان ناحیه درمان می شود.
عواملی که باعث تحریک دندان حساس می شود
بیشتر افردی که دندانهای حساس دارند،
- وقتی که غذای سرد یا نوشیدنی خنک میل می کنند، به درد ناگهانی یا مزمن دندان مبتلا می شوند.
- تعدادی هم وقتی خوراک یا نوشیدنی داغ مصرف می‌کنند، درد بیشتری را احساس می‌کنند.
- 51 درصد از کسانی که از حساسیت دندان رنج می‌برند، تنفس در هوای سرد را علت درد دندان می‌دانند
- 47 درصد پس از خوردن شیرینی این احساس ناخوشایند را تجربه می‌کنند.
بعضی از کسانی که درد حساسیت دندان را تجربه کرده‌اند، وقتی دندانهای خود را مسواک زده و با آب سرد دهان را شستشو می‌دهند، درد بیشتری را احساس می‌کنند
برخی از غذا‌ها و نوشیدنی ها مانند انواع نوشابه‌های گازدار، آبمیوه‌های صنعتی، بعضی از میوه‌ها و سبزیجات و سرکه بالزامیک که امروزه به وفور در رژیم‌های غذایی ما یافت می‌شوند، حاوی اسیدهایی هستند که منجر به ساییدن مینای دندان می شوند. به این شرایط، فرسایش اسیدی دندان می‌گویند که پیامدهایی همچون درد، تغییر رنگ یا زرد‌شدن و نازک‌شدن دندان‌ها را به دنبال خواهد داشت. فرسایش اسیدی یکی از عوامل بروز حساسیت دندانی است.
راهکارهایی برای جلوگیری از حساسیت دندانی :
- رعایت بهداشت : برای جلوگیری از بیماری های لثه و حساسیت های دندانی، روزی 2 بار از مسواک و نخ دندان استفاده کنید، از تمیز بودن تمام بخش های دهان خود، از جمله فواصل بین دندان ها و شیار لثه اطمینان حاصل کنید. پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. بنابراین توصیه می شود بهداشت دهان و دندانهای خود را با استفاده صحیح از مسواک و نخ دندان تضمین کنید. با رعایت بهداشت کامل از شرایطی که منجر به بیماریهای لثه و دندان می‌شود جلوگیری نموده و در نتیجه لثه‌های شما دچار عقب‌نشینی نخواهد شد و به این ترتیب از حساسیت دندان در امان خواهید بود.
- مسواک زدن دقیق و با ملایمت : با ملایمت مسواک بزنید و از مسواک هایی که الیاف نرم دارند استفاده کنید. این امر به جلوگیری از بیماری های لثه کمک می کند و مانع از ساییدگی مینای دندان شما می شود. دندانهای خود را به شدت و بیش از حد مسواک نکنید. بهتر است از یک مسواک نرم که برای دندانهای حساس طراحی شده است، استفاده کنید.
- از مصرف غذا و نوشیدنی های اسیدی خودداری کنید.
- از دندان قروچه و فشار دادن دندان‌ها روی هم خودداری کنید و اگر به هنگام خواب دندان قروچه میکنید، از دندانپزشک خود بخواهید تا شما را درباره استفاده از محافظ دهان و دندان راهنمایی کند.اطلاعات کامل در مورد عوارض و درمان دندان قروچه را اینجا ببینید.
- از یک خمیردندان ضد حساسیت مانند فارمد استفاده کنید تا حساسیت دندانهای شما درمان شود.
- هیچ‌گاه ویزیت دندانپزشک را دست‌کم نگیرید. برای اطمینان از این موضوع که علت حساسیت دندان شما بیماریهایی مانند پوسیدگی دندان یا بیماری لثه نیست، به دندانپزشک مراجعه کنید و توصیه‌های وی درباره روش‌های درمان حساسیت دندان را جدی بگیرید.
نکات کلیدی!!!
از دندان پزشک خود بخواهید تا خمیردندان های مخصوص حساسیت دندانی را به شما معرفی کند. اما بطور کلی خمیردندان‌های ضد حساسیت فارمد مشکل حساسیت مزمن یا مقطعی دندانهای شما را رفع خواهند‌کرد. اما اگر نگران این موضوع هستید که حساسیت دندانی شما به بیماری جدی تری تبدیل شود، حتما برای یک وقت ملاقات با دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان برنامه‌ریزی کنید.
- خمیردندان دندان های حساس فورامن Foramen
- خمیردندان ضد حساسیت Professional Sensitive 75ml Oral B
- ژل سنسی کین مناسب دندانهای بسیار حساس Sensi Kin
در نظر داشته باشید که از علائم حساسیت دندان، دردی آزاردهنده است که اغلب برای فرد به وجود می‌آید. این احساس درد معمولا با استفاده از یک مسواک نرم، تغییر روش مسواک‌زدن و خمیردندان مخصوص دندانهای حساس، کم‌رنگ خواهد شد.
درمان دندان پوسیده
تهیه خمیردندان های ضدحساسیت و روزی 2بار استفاده از آن ها حساسیت دندان شما را از بین می برد.اگر بعد از مدتی استفاده متوجه شدید که دندان هایتان هنوز حساس است به دندانپزشک مراجعه کنید.
بعضی مواقع دندان شما بدون آنکه دچار پوسیدگی یا عفونت باشد درد می گیرد. در چنین مواردی، این حساسیت دندان است که سبب دندان درد شده است.
راه های گوناگون برای جلوگیری از بروز حساسیت وجود دارد که از مهمترین آنها رعایت بهداشت کامل دهان و دندان می باشد. قدم اول در رعایت بهداشت، روزانه دو بار مسواک زدن با استفاده از مسواک تقریبا نرم و خمیردندان حاوی فلوراید است. البته روش مسواک زدن نیز باید درست و مناسب باشد.
