آموزش راه های استفاده از وسایل مراقبت از دندان
در این بخش به شما آموزش خواهیم داد که بهداشت دهان و دندان خود را چگونه و با استفاده از وسایل بهداشتی دهان و دندان رعایت کنید
1. مسواک (Tooth Brush) :
مهمترین وسیله در بهداشت دهان و دندان مسواک است. با رویش دندان‌های شیری در حدود 6 ماهگی مسواک زدن دندان‌ها باید آغاز شود. سایز مسواک‌ها بر حسب سن، از نوزادی تا بزرگسالی و از کوچک به بزرگ تغییر می‌کند. برای بزرگسالان سایز متوسط و بزرگ وجود دارد که به اندازه دهان بستگی دارد. از نظر جنس برس‌ها، 2 نوع مسواک نرم و متوسط داریم. مسواک‌های سخت (Hard) توسط کارخانه های معتبر دیگر تولید نمی‌شود. نوع نرم برای دندان‌های حساس و لثه‌هایی‌که خونریزی دارند و یا پس از اعمال جراحی دهان توصیه می شود. نوع متوسط هم برای استفاده روزمره افراد مناسب است.
با پیشرفت دانش و فناوری، برس مسواک‌ها از حالت صاف و ساده به شکلی بهبود پیدا کرده است که بتواند بیشترین پاک‌کنندگی را برای سطوح مختلف دندان و همینطور لثه داشته باشد. اینکه چه نوع مسواکی برای شما مناسب است به عوامل مختلفی مانند سن، اندازه دهان، جنس دندان، وضع لثه، فاصله دندان‌ها با هم و … بستگی دارد که بهتر است با مشورت دندانپزشک نوع مسواک انتخاب شود.
بعضی مسواک‌ها برای درمان خاصی ساخته شده‌اند مثل مسواک‌های ارتودنسی، ایمپلنت، مسواک‌های بین دندانی، مسواک‌های پس از جراحی، مسواک‌های شیار لثه و … که با تجویز دندانپزشک استفاده می‌شوند.
مسواک‌های برقی نسبت به مسواک‌های دستی پاک‌کنندگی بهتری دارند و خصوصاً برای کودکان و سالمندان که توانایی حرکات پیچیده دست را ندارند مناسب هستند. انواع گوناگونی از مسواک‌های برقی (شارژی) وجود دارند که در مارک‌های معتبر کارکرد خوب و تقریباً یکسانی دارند.توضیحات بیشتر . . .
در حال حاضر برندهای معتبر مسواک عبارتند از: Oral-B، Royal، Aquafresh، Sensodyne، Buttler (G.U.M)
2.نخ دندان (Dental Floss) :
برای پاک‌کردن بین دندان‌ها باید از نخ دندان استفاده کرد. مسواک به تنهایی برای تمیز کردن نواحی بین دندانی کافی نیست. اکثر پوسیدگی‌های دندان در محل تماس و بین دندان‌ها ایجاد میشود که علت آن استفاده نکردن بیشتر افراد از نخ دندان است. معمولاً روزی 3 بار نخ دندان کشیدن پس از وعده‌های اصلی غذایی توصیه میشود ولی حداقل آن هر شب قبل از مسواک زدن است. نخ دندان‌های نازک و دارای فلوراید بهتر از انواع ضخیم و رشته‌ای هستند. نوع خاصی از نخ دندان برای تمیز کردن زیر پروتزهای ثابت (از نوع Bridge)و بین دندان‌ها‌یی‌که تحت درمان ارتودنسی هستند ساخته شده است که نحوه استنفاده از آن با نخ‌های معمولی متفاوت است. یعنی به جای اینکه از بالای دندان وارد فضای بین دندانی شود از پای دندان و نزدیک لثه بین دندان‌ها وارد میشود. روش کامل استفاده از این نوع نخ‌ها را باید حضوراً در مطب توضیح داد. نوع معروف آن Super floss Oral-B است.
برای کودکان یا کسانیکه استفاده از نخ دندان برایشان سخت است. نخ دندان‌های دسته‌دار و یکبار مصرف هم ساخته شده است. بدین صورت که حدود 2 سانتی‌متر نخ دندان را به یک کمان یا دو شاخه کوچک دسته‌دار متصل کرده‌اند که با استفاده از دسته آن نخ را به کار می‌برند.افرادی که دندان‌هایشان با هم فاصله دارد و بین دندان‌ها فضای خالی وجود دارد می‌توانند از خلال به جای نخ دندان استفاده کنند.
3.دهان شویه( Mouth Wash) :
کارآیی دهانشویهها در بهداشت دهان و دندان هر روز در حال افزایش است.انواع اصلی دهانشویهها عبارتند از: دهانشویه کودکان، دهانشویه فلوراید ، دهانشویه‌های روزانه (ضد جرم و ضدپوسیدگی و حاوی فلوراید) ،دهانشویه‌های آنتی‌باکتریال (کلرهگزیدین و ضد عفونی کنننده ها) که نباید بیش از 1 ماه استفاده شوند ، دهانشویه دندان‌های حساس و دهانشویه ارتودنسی. با توجه به تنوع زیاد در خواص و برند دهانشویهها، تجویز آن بهتر است توسط دندانپزشک انجام شود.
زمان استفاده از دهانشویه به نوع آن بستگی دارد. اما به طور کلی می‌توان گفت صبح و شب، پس از مسواک به مدت 30 ثانیه و به اندازه حدوداً cc10 باید دهانشویه شود و پس از آن تا 30 دقیقه نوشیدنی و خوراکی نباید خورد.
استفاده بیش از 1 بطری از دهانشویه‌های آنتی باکتریال بدلیل بر هم زدن توازن میکروبی حفره دهان توصیه نمی‌شود. همچنین کلرهگزیدین به مرور می‌تواند روی دندان‌ها رنگ قهوه‌ای ایجاد کند که البته با انجام جرمگیری و برساژ قابل پاک‌شدن است.
4.خمیر دندان( Tooth Paste) :
نقش خمیر دندان در بهداشت دهان کمتر از نحوه مسواک زدن و دفعات آن است. یعنی اگر شما درست و حداقل 1 بار در شبانه روز (ترجیحاً شب‌ها قبل از خواب) مسواک بزنید و از نخ دندان هم استفاده کنید خیلی فرقی نمی‌کند نوع خمیردندان شما چه باشد. اما به هر حال در خمیردندانهای استاندارد و معتبر موادی وجود دارد که در زمان کوتاه مسواک زدن (2-1 دقیقه) تاثیر بیشتری بر سلامت دهان و دندان دارد. خمیر دندان‌های Crest – Signal – Close up – Sensodyine انواع خوب خارجی هستند. خمیردندانهای ایرانی خوب هم تمام انواع دارای استاندارد را شامل میشود. خمیردندانهای سفید کننده و ضد جرم باید به مدت محدود و با نظر دندانپزشک استفاده شود زیرا باعث سایش و حساسیت دندانی میشود. برای کودکان تا زمانی‌که نمی‌توانند کف خمیردندان را موقع مسواک‌زدن در دهان نگه داشته و سپس خارج کنند و احتمال خوردن خمیردندان وجود دارد بهتر است بدون خمیر دندان مسواک زد.
خمیردندانهای ضد حساسیت برای دندان‌هایی که علیرغم سالم بودن ولی به تحریکات سرما و گرما و مزه‌های مختلف حساس هستند بسیار موثر است. البته باید حداقل 3 ماه استفاده شوند تا اثرشان ماندگار باشد. مقدار خمیر دندان لازم برای مسواک زدن معمولاً به اندازه نصف طول برس‌های مسواک است. بعد از گذاشتن خمیردندان روی مسواک، با زبان آن را به لابه‌لای برس‌های مسواک فشار دهید تا بهتر بین دندان‌ها پخش شود. پس از مسواک زدن فقط 1 بار آب کشیدن دهان کافی است و شستن زیاد باعث پاک شدن اثرات مثبت خمیردندان از دندان‌ها میشود ( مانند فلوراید – مواد ضد حساسیت)
برای داشتن دهان و دندان‌هایی سالم علاوه بر رعایت بهداشت و تغذیه مناسب، مراجعه منظم و هر 6 ماه یکبار به دندانپزشک هم لازم است.
5.واترجت(Waterjet)
از بین بردن لایه های باکتری و ذرات غذا به نام پلاک که بین و روی دندان ها تشکیل می شود از اهمیت بالایی برخوردار است. هر روز باید این پلاک ها و باکتری ها را با استفاده از نخ دندان از بین برد. با این حال، ممکن است استفاده صحیح از نخ دندان را به درستی بلد نباشید. راه حل این مشکل استفاده از واترجت دندانی به جای نخ دندان می باشد.
این دستگاه ها سالهاست که برای استفاده خانگی موجود هستند. واترجت دستگاهی شبیه مسواک برقی است که آب را با فشار زیاد به حرکت در می آورد. آب از طریق سر دستگاه که به شکل خاصی است با فشار بیرون می آید و پلاک های بین دندان ها از بین میبرد. ممکن است در مراجعات خود به دندانپزشک واترجت دندانی را دیده باشید. استفاده از واترجت برای نظافت های دندانی مخصوصا برای درمان بیماری های پریودنتال (لثه) بسیار رایج است. واترجت دندانی راهی برای برداشتن پلاک ها از مناطقی است که دسترسی به آن سخت است.
استفاده از واترجت دندانی برای افرادی که ارتودنسی کرده اند و براکت های ارتودنسی مانع از نخ دندان کشیدن می شود بسیار مؤثر است. اگر به دنبال جایگزینی مناسب برای نخ دندان هستید، واترجت دندانی گزینه خوبی است. هدف استفاده از این دستگاه نیز همانند هدف استفاده از نخ دندان است. هدف، برداشتن پلاک از بین دندان ها به منظور پیشگیری از بیماری و داشتن لبخندی زیبا ست.
6.مسواک بین دندانی
یکی از لوازم ضروری بهداشت دهان و دندان در ارتودنسی ثابت ، مسواک بین دندانی ارتودنسی است.
بیماران دارای ارتودنسی ثابت باید به بهداشت دهان و دندان خود بیشتر اهمیت دهند. با توجه به اینکه تمیز کردن دندان های ارتودنسی شده دشوارتر است ، ابزارهای متفاوتی برای این کار وجود دارد :
مسواک بین دندانی یکی از این ابزار هاست. مسواک بین دندانی دارای برس استوانه ای یا مخروطی شکل است.
برخی از آنها دسته کوتاه و برخی دسته بلند هستند. با این مسواک به راحتی بین دندان ها و اطراف دستگاه ارتودنسی تمیز میشود.
به محض خراب شدن سر مسواک باید آن را تعویض کرد.
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ها و بیماری لثه در طول درمان ارتودنسی ثابت رعایت بهداشت دهان و دندان الزامیست.
