ارتودنسی

ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی یکی از شاخه های دندانپزشکی است که موقعیت فکها و دندانها را که در موقعیت نامناسبی نسبت به یکدیگر قرار دارند، اصلاح مینماید. تمیز کردن دندانهای کج و دندانهایی که با یکدیگر همراستا نیستند، دشوارتر است و احتمال پوسیدگی دندان و بیماری لثه افزایش می یابد. همچنین این وضعیت باعث افزایش فشار بر عضله های مسئول جویدن میشود که منجر به سردرد، سندرم اختلال مفصل گیجگاهی فکی و درد شانه، گردن و کمر میگردد. هنگامی که دندان‌ها کج بوده و در راستای مناسب قرار ندارند، زیبایی چهره را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند.

فواید درمان ارتودنسی شامل سلامت دهان، زیبایی چهره و دندان‌ها و افزایش طول عمر دندان‌ها می‌باشد.

متخصصی که در این زمینه کار می‌کند ارتودنتیست نام دارد. ارتودنتیست دو یا چند سال پس از تحصیلات دندانپزشکی عمومی، در زمینه درمان‌های ارتودنسی آموزش می‌بیند.

از کجا بدانیم نیاز به درمان ارتودنسی داریم؟

تنها ارتودنتیست یا دندانپزشک می‌تواند مشخص کند آیا شما باید درمان ارتودنسی انجام دهید یا نه. براساس ابزارهای تشخیصی که شامل معاینه کامل دهان و دندان، قالب‌ گیری، عکس‌های پرتوی ایکس و غیره می‌باشند مشخص می‌شود آیا درمان ارتودنسی برای شما مفید است یا خیر.

افرادی که مشکلات زیر را دارند می‌توانند از درمان ارتودنسی بهره ببرند:

اوربایت – اوربایت وضعیتی گفته می‌شود که در آن دندان‌های جلویی بالایی خیلی جلوتر از دندان‌های جلوی پایینی قرار می‌گیرند.

آندربایت – آندربایت بر خلاف اوربایت به وضعیتی گفته می‌شود که در آن دندان‌های جلویی پایینی جلوتر از دندان‌های جلویی بالایی قرار می‌گیرند.

کراس بایت – هنگامی که دندان‌های بالایی کمی جلوتر از دندان‌های پایینی (هنگام بسته‌ بودن فکها) قرار نداشته باشند، کراس بایت وجود دارد.

اوپن بایت – در صورتی که هنگام بسته ‌بودن فکها بین سطح جونده دندان‌های جلویی و یا بالایی فاصله وجود داشته باشد به آن اوپن بایت گفته می‌شود.

عدم تقارن خط میانی – در صورتی که خط میانی دندان‌های بالایی با خط میانی دندان‌های پایینی انطباق نداشته باشد، به آن جا به جایی یا عدم تقارن خط میانی گفته می‌شود.

فاصله بین دندان‌ها – وجود فاصله بیش از اندازه نرمال بین دندان‌ها باید با درمان ارتودنسی اصلاح شود.

شلوغی و کجی دندان‌ها – در صورتی که فضای کافی در قوس دندانی وجود نداشته باشد، همه دندان‌ها نمی‌توانند در جایگاه درست به صورت صاف قرار بگیرند در نتیجه ممکن است چرخیده و یا به سمت خاصی انحراف پیدا کنند و یا به طور کل از جایگاه نامناسبی بیرون بزنند.

درمان ارتودنسی چه کاری انجام می‌دهد؟

انواع مختلف وسیله ‌های ارتودنسی اعم از ثابت و متحرک، برای کمک به حرکت دادن دندان‌ها و صاف و همراستا کردن آنها، پرورش عضلات و تسریع در رشد فکها طراحی شده ‌اند. این وسیله ‌های ارتودنسی با اعمال ملایم به دندان‌ها و فکها کار می‌کنند. شدت مشکل، تعیین‌ کننده برنامه درمانی و رویکرد مورد استفاده است.

وسیله‌ های ثابت ارتودنسی

براکت

متداولترین وسیله ثابت ارتودنسی سیستم براکت است که متشکل است نگینهای براکت، بند، سیم ارتودنسی و قطعات دیگر است. بند ارتودنسی یک حلقه فلزی است که دور دندانهای آسیاب قرار می‌گیرد تا به عنوان لنگرگاه (انکوریج) از آنها استفاده کند. نگینهای براکت به سطح جلوی دندان ها چسبانده می‌شوند. سیم ارتودنسی یک سیم منحنی است که از تک تک نگینهای براکت عبور کرده و به بند فلزی متصل می‌شود. هر بار که سیم ارتودنسی سفت میشود، به دندان‌ها نیرو وارد کرده و آنها را به سمت مورد نظر می‌کشاند. به ترتیب دندان‌ها به تدریج به جایگاه درست منتقل می‌شوند. براکت معمولاً باید ماهی که با تنظیم شود تا نتایج دلخواه حاصل گردد. چند ماه تا چند سال ممکن است درمان ارتودنسی طول بکشد.

وسیله های ثابت اختصاصی

برای کنترل عادات دهانی نامناسب مانند مکیدن انگشت یا فشار زبان از وسیله ‌های خاص ارتودنسی استفاده می‌شود که به دندان‌ها متصل می‌گردند. از آنجایی ‌که استفاده از این وسیله‌ های ثابت ارتودنسی دشوار است، تنها به عنوان آخرین راه حل مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فضا نگه دار ثابت

در صورتی که دندان شیری کودک زودتر از حد طبیعی بیفتد یا کشیده شود، برای خالی نگه داشتن جای آن (برای بیرون زدن دندان دائمی در آینده)، باید این فضا با کمک سیم ارتودنسی حفظ شود. برای این منظور از انواع فضا نگه دار استفاده می‌شود.

وسیله ‌های غیر ثابت ارتودنسی

الاینر

الاینر یا اینویزالاین جایگزین براکت معمولی است . در این روش مجموعه ای از الاینر ها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا دندان‌ها را حرکت دهند. الاینر هیچ بخش فلزی ندارد و از آن جایی که از پلاستیک شفاف ساخته شده است، نامرئی محسوب می‌شود.

فضا نگهدار غیر ثابت

این وسیله ارتودنسی همانند فضا نگهدار ثابت عمل می‌کند. فضا نگه دار غیر ثابت از یک قاعده پلاستیکی ساخته شده است که روی فک قرار می‌گیرد و ضمایم فلزی دارد که بین برخی دندان‌ها قرار می‌گیرد تا فاصله بین آنها را باز نگه دارد.

موقعیت دهنده فک

این وسیله که به آن اسپلینت نیز گفته می‌شود، ممکن است در فک بالا یا پایین استفاده شود. موقعیت دهنده فک برای پرورش فک برای قرار گیری در موقعیت درست استفاده می‌شود. از این روش برای درمان اختلالات مفصل گیجگاهی فکی استفاده می‌شود.

ضربه گیر لب و گونه

این وسیله برای دور نگهداشتن لب یا گونه از دندانها استفاده می‌شود. عضلات گونه و لب ممکن است به دندان‌ها فشار بیاورند، استفاده از این وسیله ارتودنسی به کاهش فشار کمک می‌کند.

وسیع کننده کام

این وسیله برای پهن تر کردن قوس دندانی بالا استفاده می‌شود. وسیع کننده از یک بخش پلاستیک ساخته شده که در سقف دهان قرار می‌گیرد و ضمایم فلزی دارد که وسیله را به دندان‌ها متصل نگه می‌دارد. با پیچاندن پیچ وسط بدنه وسیع کننده، نیرویی در جهت دور شدن دو قوس دندانی راست و چپ از یکدیگر وارد می‌شود. به این ترتیب در خط میانی کار کششی ایجاد شده و تولید استخوان تحریک می‌شود.

نگهدارندة ارتودنسی غیر ثابت

این وسیله در سقف دهان قرار می‌گیرد و جلوی بازگشت دندان‌ها به موقعیت پیشین را می‌گیرد. همچنین نوعی نگهدارندة غیر ثابت وجود دارد که همانند اینویزالاین بوده و دندان‌ها را احاطه می‌کند.

هدگیر

این وسیله حاوی یک تسمه است که پشت سر قرار می‌گیرد و از جلو به کمک سیم فلزی به دندان‌های  جلویی متصل می‌شود.